Carbon deuocsid yn atmosffer y Ddaear

Carbon deuocsid yn atmosffer y Ddaear

Rhan o	atmosffer y Ddaear
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Mae Carbon deuocsid (CO₂) yn nwy hynod bwysig yn atmosffer y Ddaear. Mae'n 0.04% (400 rhan allan o filiwn) o'r atmosffer.^[1][2] Er mai cymharol isel yw'r cryodiad ohono yn yr atmosffer, fe all CO₂ weithredu fel nwy tŷ gwydr ac mae iddo rôl bwysig iawn yn y broses o reoli tymheredd wyneb y Ddaear.

Mae CO₂ yn amsugno ac yn allyru ymbelydredd isgoch ar donfedd o 4.26 µm (modd dirgrynol) a 14.99 µm (modd dirgrynol a phlygiadol). Casglwyd gwybodaeth am grynodiadau a lefelau CO₂ ers blynyddoedd, a gwelir nad yw'n sefydlog. Mae'r data'n dangos ei fod wedi newid yn sylweddol gyda'r amrediad at ei uchaf tua 500 miliwn o flynyddoedd yn ôl (7,000 rhan mewn miliwn) yn ystod y cyfnod Cambriaidd ac ar ei isaf (180 rhan mewn miliwn) yn ystod y Rhewlifiad cwaternaidd, sef o 2.58 miliwn o flynyddoedd cyn y presennol (CP) hyd at y presennol.

Mae carbon deuocsid yn rhan hanfodol o'r cylch carbon, cylch daeargemegol byw, ble mae'r carbon yn cael ei gyfnewid rhwng cefnforoedd y byd, y pridd a'r biosffer cyfan. Mae'r biosffer presennol yn ddibynol ar CO₂ atmosfferig: mae planhigion ac eraill yn defnyddio ynni'r haul i gynhyrchu carbohydrad allan o garbon deuocsid atmosfferig a dŵr, drwy'r broses a elwir yn ffotosynthesis. Yn ei dro, bwyteir y planhigion gan anifeiliaid ac organebau byw eraill: a dyma yw prif ffynhonnell eu hynni.

1. ↑ "Global carbon dioxide levels break 400ppm milestone". The Guardian. 6 Mai 2015. Cyrchwyd 7 May 2015.
2. ↑ "ESRL Global Monitoring Division - Global Greenhouse Gas Reference Network". NOAA. 6 Mai 2015. Cyrchwyd 7 May 2015.